Một góc nhìn từ vụ chó cắn chết người

Câu chuyện người phụ nữ xấu số, nghèo, đi mót cà phê có tên Phạm Thị Ngắn bị đàn chó dữ cắn chết trong khi người quản lý tảng lơ đang gây sự phẫn nộ trong xã hội. Người ta bàng hoàng tự hỏi, vì sao con người lại trở nên mất tính người đến như vậy? Điều gì đang xảy ra ở xã hội của chúng ta?

Truyền thống dân tộc và những quy tắc của loài người văn minh không bao giờ chấp nhận chuyện "nhìn thấy người khác chết mà không cứu". Luật pháp cũng trừng trị những người không hành động cứu người khi thấy họ đang gặp nguy hiểm tới tính mạng. Nếu bạn vô tình nhìn thấy người trượt xuống dòng nước xoáy mà bạn không tìm cách cứu họ, hô hoán người khác cứu họ, mà để họ chết thì bạn cũng có thể bị buộc tội.

Xã hội sẽ lên án và luật pháp cũng sẽ trừng phạt người chủ trang trại và người thấy người chết mà không cứu. Nhưng như vậy chưa đủ.

Chuyện của bà Ngắn phức tạp hơn thế. Báo chí giải thích rằng bà nghèo nên bà làm nghề mót cà phê. Mót cà phê ở trang trại cà phê của người khác còn có thể bị nghi là ăn trộm, và xâm nhập gia cư bất hợp pháp. Vì nếu chủ trang trại đó đồng ý cho bà và những người khác mót cà phê ở chỗ của họ, thì hẳn không có chuyện đàn chó dữ xông ra, và người của trang trại nói: "Cho cắn chết. Ai nhủ vào?"

Trang trại nơi bà Phạm Thị Ngắn vào mót cà phê và bị chó cắn chết. Ảnh: nld.com.vn

Giả sử ở Mỹ (giả sử thôi), khi một người xâm nhập tư gia bất hợp pháp, người chủ có quyền bắn rồi mới báo cảnh sát. Nhà nước pháp quyền là thế. Quyền bất khả xâm phạm của mỗi cá nhân đều được bảo vệ tuyệt đối.

Nhưng ngoài lý, còn có tình. Người chủ sẽ cảnh báo trước, giơ súng lên bắn chỉ thiên thị uy, rồi sau đó có thể gọi cảnh sát. Không thể bắn bòm ngay được. Người thường với nhau thì thế. Kẻ thù với nhau thì (có thể) không.

Nhưng người của trang trại đã bị hoàn cảnh thay đổi thế nào, đến mức để cho đàn chó dữ cắn chết bà như thế. Chắc chắn bà chết trong cơn đau đớn hoảng loạn kinh hoàng, và  có thể  đã không hiểu tại sao người ta lại ác với mình như vậy.

Tôi tự hỏi, liệu bà và những người mót cà phê khác có hiểu rằng, người chủ trang trại và người chịu trách nhiệm bảo vệ trang trại có thể đã không chào đón bà và những người bạn đi mót cà phê với bà? Hành động của bà có thể là xâm phạm tư gia bất hợp pháp, và như vậy là phạm luật hay không?

Bà có được cảnh báo trước là hành động mót cà phê của bà có thể gây nguy hiểm tới tính mạng của bà hay không? Chắc hẳn là có, vì ở địa phương, lại theo báo chí, thì ai cũng kinh sợ đàn chó dữ này.

Tôi tự hỏi bà có hiểu luật không? Bà có hiểu rằng luật không phân biệt bà có nghèo hay không, luật cần bà tôn trọng. Bà nghèo, nhưng liệu bà có thể làm gì khác để kiếm sống, mà không để tính mạng gặp nguy hiểm hay không?

Còn người chủ trang trại, về lý, họ có quyền yêu cầu /đòi hỏi chính quyền bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ, tức là đảm bảo an ninh cho công việc làm ăn của họ, đảm bảo rằng tài sản của họ sẽ không bị xâm hại. Họ đã đóng thuế để có quyền yêu cầu đó.

Nhưng có vẻ sự bảo vệ đó đã không đủ. Có vẻ như người dân đang phải tự mình đối phó với những mối lo an toàn của mình. Chúng ta vẫn nghe chuyện người dân dựng hàng rào dây kẽm gai, rồi chăng lưới điện, rồi nuôi cả đàn chó dữ để tự bảo vệ. Những hành động này đều mang mối nguy hiểm tiềm ẩn cho cộng đồng xung quanh. Chuyện có người bị thương, có người chết... chỉ là vấn đề thời gian và ai đó bị cho là xấu số mà thôi. Tại sao chúng ta lại chấp nhận cho những hành động đó ngay từ ban đầu? Mà người dân cũng sẽ không bao giờ phải tốn công tốn sức tự bảo vệ mình như vậy, nếu họ được chính quyền địa phương đảm bảo sự an toàn.

Tôi không hiểu bà Ngắn sẽ kể lại câu chuyện với mọi người ở một nơi xa xôi trên Thiên đường lý do vì sao bà phải chết. Chỉ có điều, tôi ước sao bà đã có hiểu biết về luật, cuộc sống của bà không quá nghèo để bà có nhiều lựa chọn tìm kế sinh nhai. Và cuối cùng, quan trọng nhất, là mỗi người có niềm tin rằng, họ được luật pháp bảo vệ an toàn. Có lẽ con người nên hợp sức giảm thiệt hại do thiên tai, những nỗi đau bất ngờ nào đó, chứ con người với nhau, đồng chí đồng bào với nhau mà phải trừng trị nhau không đáng như thế này, thật là đau khổ quá.

Xử án tù người có tội, bồi thường nạn nhân thì dễ thôi. Nhưng đó chỉ là xử lý đằng ngọn, và chúng ta cứ loay hoay xử lý đằng ngọn.

Liên Hòa